Brojanje srneće divljači
Da bi se brojanje obavilo uspešno potrebno je poznavati opšte stanje populacije srneće divljači, koje se svake godine kroz brojanje proverava i pouzdano utvrđuje. Vrema brojanja je određeno zakonskim propisima i ono se obavlja, kao i za ostale vrste divljači, u martu mesecu, na kraju lovne godine i posle zimskih gubitaka. Pošto je stvarno brojno stanje srneće divljači teško utvrditi, lovni stručnjaci i lovci uopšte treba da brojno stanje srneće divljači utvrđuju tokom cele godine i u svakoj prilici. Prilikom svakog osmatranja obavezno treba evidentirati – upisivati šta je i gde viđeno od srneće divljači. Lovci treba da evidentiraju srneću divljač tokom lovne sezone, u vreme lova i u vreme osmatranja, Tada će se dobiti najbolji podaci o trofejnoj strukturi i starosti srndaća. Kada se zimi srneća divljač sakuplja u krda, najbolje se mogu evidentirati ukupna brojna stanja u lovištima. U toku zime, najbolje se upoznaje srneća divljač, tj. ona krda koja dolaze na hranilište. Takođe, u ovom periodu se može utvrditi i starost srndaća prema vremenu odbacivanja rogova i stepenu izgradnje novih parogova.
Gubici srneće divljači usled iscrpljenosti za vreme teških zimskih prilika i eventualnih parazitskih oboljenja su najveći u proleće prilikom prelaska na prvu zelenu pašu. Za vreme prvih sunčanih dana, srneća divljač izlazi na šumske čistine i proplanke, proseke, njive i livade na kojima počinje da ozelenjava trava i usevi. To je najpovoljnije vreme da se utvrdi i brojno i zdravstveno stanje u populaciji. Prilikom brojanja, srneće divljači (na kraju lovne godine) organizacija brojanja treba da bude podešena na sledeći način.
Celo lovište se podeli na pogodne manje delove, tako da brojači u grupama od po dva lovca pokriju svaki deo lovišta. Ustanovljava se struktura krda prema polu i starosti, starost je naročito potrebno ustanoviti za srndaće. Svi ovi podaci se evidentiraju u formulare pripremljene za brojanje.
U formulare treba upisati podatke prema sledećim grupama: lanad prema polu, srne i dvizice (mlade srnice stare oko 21 mesec) i srndaće razvrstati u tri kategorije svrstane u rubrike (mladi do 2 godine, dozrevajući 3-5 godine i zreliji od 5 godina).
Ukupan broj lanadi je potrebno utvrditi zato da bi se na osnovu ovog broja, uvećanog za zimski odstrel, utvrdio realni prirast po jednoj srni. Pol lanadi je potrebno utvrditi zato što će ženska lanad biti mlade srne u letnjoj populaciji, a muška – srndaći godišnjaci.
U vreme brojanja lanad još ima zimsku dlaku pa se polovi razlikuju po izlasku mokraćnih puteva. Kod ženske lanadi ispod repa, na beloj „keceljici“ javljaju se žute mrlje na dlaci.
Razvrstavanje srna po starosti u vreme brojanja nije toliko bitno, a osim toga za pouzdano utvrđivanje njihove starosti potrebna je stručnost i veliko iskustvo. Međutim, važno je da se srndaći prilikom brojanja i evidentiranja razvrstaju prema starosnoj klasi. Starost srndaća utvrđuje se na osnovu telesne građe, držanja tela, obojenosti i vremena menjanja dlake, odbacivanju basta sa rogova i sl.
Radi utvrđivanja brojnog stanja matičnog fonda, potrebna je dobra saradnja sa susednim lovištima, što omogućava da se upozna divljač na granici lovišta, i da se zna kojim procentom će se ući u planiranje (misli se na graničnu divljač).
Brojanje sitne divljači
Korisnik lovišta je dužan da napravi godišnji plan gazdovanja lovištem (usklađen sa lovnom osnovom), za period od 1. aprila tekuće godine do 31. marta naredne godine.
Pre toga, korisnik lovišta je dužan da utvrdi stanje populacije divljači po vrstama i po strukturi (polna, starosna i trofejna), odnosno mora da izvrši brojanje divljači.
Brojanje divljači se obavlja u proleće, krajem februara i u martu, odnosno po prestanku zime, a pre pojave vegetacije – dok je vidljivost i preglednost terena dobra.
Prilikom brojanja u proleće utvrđuje se matični fond divljači, polna i starosna struktura.
Matični fondovi divljači su osnova za sva dalja planiranja.
Pre brojanja divljači potrebno je izvršiti odgovarajuće pripreme, odnosno izabrati površine koje najbolje reprezentuju (predstavljaju) celo lovište. Treba izabrati najmanje tri različite površine: najveće gustine srednje gustine i najmanje gustine.
Brojanje treba da obuhvati što veću površinu lovišta, i veći broj različitih reprezentativnih površina (deset i više) radi dobijanja realne brojnosti divljači.
O utvrđenom vremenskom periodu brojanja divljači treba blagovremeno obavestiti nadležnog lovnog inspektora.
Prof.dr Zoran Ristić
